Dharma-onderwijs
Terug naar lezingen en artikelen
Heel het bestaan wordt door liefde gedragen
De Hartsoetra leert dat de vijf skandha’s, zoals die zijn, in hun eigenheid leeg zijn, ongekleurd en klaar. Hierbij geven de skanda’s uitdrukking aan alles wat er is, alle vorm, alle gevoelens, alle gedachtes, alle wilsactiviteit en het onderscheidmakend bewustzijn. En dit alles is leeg.
Leegte appelleert makkelijk aan onze oefening. We komen mediteren voor onze rust. De onrust kan versterkt worden door onze gedachten die maar blijven rondmalen. En de soetra lijkt aan te geven dat het goed is om leeg te zijn, dus om geen gedachtes te hebben en ontspannen te zijn. We weten aan de term leegte meestal wel een nuance aan te brengen: We zeggen dat leegte vertaald kan worden als ‘open voor elke mogelijkheid’. We realiseren dat gedachtes op zichzelf niet verkeerd zijn, dat deze welkom zijn maar niet vastgehouden dienen te worden. Toch is leegte vaak een beeld dat snel blijft hangen. Rust – leeg – niets.
In de Hartsoetra wordt ook gezegd dat de skanda’s ‘klaar’ zijn. Je zou kunnen zeggen: elk moment is compleet of zelfs vol. Compleet omdat er niets mist. Vol omdat dit moment alles omvat. Het idee van ‘klaar’ accentueert dat alles wat zich voordoet bijdraagt tot het goed en afdoende zijn van het nu. Niets is overbodig. Alles draagt bij tot het tot stand komen van wat er nu is. Het is belangrijk te benadrukken dat dit niet alleen geldt voor de fijne momenten, de momenten van ontspanning. Elk moment is compleet. Ook de moeilijke momenten, momenten van afkeer. En omdat elk moment compleet is, is er ook niets onrechtmatigs. Er is geen afwijzing en er is zelfs geen afwijzing mogelijk. De aanvaarding ván het moment dóór het moment is volledig. Heel dit bestaan wordt in dit moment omarmd. Heel het bestaan wordt door liefde gedragen.
Hoewel ieder van ons deelgenoot is van grote warmte, grote liefde en groot mededogen voelen we vaak wel de kou maar ontgaat ons de warmte. Dit komt omdat juist met het verliezen van contact met de wereld en het bestaan we ook een identiteit laten ontstaan. Een ‘ik’ die de afstand en de kou kan voelen. Een ‘ik’ die zich druk kan maken of alles wel goed gaat, een hij of zij die kan twijfelen over zichzelf. Diezelfde ‘ik’ zal niet de warmte ervaren omdat het moment zélf niet ervaren wordt. Met het betreden van het podium laat die ‘ik’ de deur open om de kou binnen te laten. Maar voor de warmte is er nooit een hoofdpersoon.
In het volledig opgaan in dit moment is er vrijheid en grenzeloosheid, wie maakt zich dan druk om warmte of kou? En elke vorm die dan ontstaat is er een van volledige omarming zonder dat er iemand is om die te verhalen. Maar wat brengt me dit alles nu in tijden van lijden, als ik me probeer vast te klampen aan het tijdelijke en verstrikt ben in een spinnenweb van vormen? Wat helpt het me te weten dat de warmte er is als ík hem niet kan voelen?
Samen met dit gemis ervaar je vaak ook de harde contouren van het ‘zelf’. En dat is goed want daarmee kunnen we als het ware wat doen. We bezitten namelijk ook de souplesse om te kunnen verzachten.., in elke situatie. En verzachten begint met het niet meer vasthouden aan beelden en overtuigingen. Je praktiseert als het ware niet-weten en niet wíllen weten. Op het moment dat je het niet meer weet betreed je het pad van vertrouwen. Vertrouwen dat de omstandigheden je zullen dragen en niet als dun ijs zal breken onder je gewicht. En de omstandigheden zúllen je dragen, je torst immers niet meer de ballast mee van het weten.
Voor mij is gaan met lichte tred een keuze. Het is geen vanzelfsprekendheid, maar het bewust ervaren van lijden helpt me wel bij het maken van een goede keuze.
* * * * *
In het volledig opgaan in dit moment is er vrijheid en grenzeloosheid, wie maakt zich dan druk om warmte of kou?
