Dharma-onderwijs

Terug naar lezingen en artikelen

Reflectie op de leefregelsceremonie

23 Juli 2019

Op zondag 21 juli 2019 was er in de tempel in Apeldoorn een meditatiedag rond de ceremonie van het hernieuwen van de Bodhisattva-geloften en de leefregelgeloften. Het betreft in wezen het voornemen het besef te verdiepen dat alles onlosmakelijk met elkaar samenhangt en om naar beste kunnen vanuit dat besef te handelen. Geloften, leefregels, dat kan klinken naar verplichting en voorschrift, dat is vaak zo’n dingetje, misschien voel je je al verstijven. Maar kijken we er met wat meer aandacht naar, dan kun je wellicht toch weer vrijer ademen.

Sōtō-Zen kent zestien leefregels. Drie verwijzen er naar eerbied en dankbaarheid voor de stichter, de leer en de gemeenschap van volgelingen, Boeddha, Dharma, Sangha. Als we onze weg naar deze beoefening hebben gevonden en voortzetten, is dat omdat deze wijsheid en praktijk ooit zijn ervaren, uitgedragen en overgedragen van mens tot mens, twee en een half duizend jaar lang, inmiddels in zesentachtigste generatie – dat zijn wij, hier en nu.

Als je dat in alle openheid op je laat inwerken proef je aan iets ontzagwekkends en aan dankbaarheid; er had immers ook helemaal géén pad kunnen zijn dat verlichting biedt in alle betekenissen van het woord.

Dan zijn er de drie zuivere leefregels, waarbij ik me moeilijk voor kan stellen dat iemand er niet door wordt geraakt, ze appelleren aan een ethisch besef ofwel een vermogen tot zachtheid dat in elke cultuur te vinden is: doe geen kwaad, doe alleen goed, doe goed voor anderen. Een universele oproep om niet blind gehoor te geven aan neigingen als haat, hebzucht en onwetendheid, de uitwassen van zelfzucht. Een oproep tot ware humaniteit eigenlijk, want vooral als mens weten we dat we bewust kunnen kiezen om eenzijdige gerichtheid op eigenbelang te overstijgen. De drie zuivere leefregels: een oproep uit liefde tot liefde.

Dan de tien grote leefregels, zij wijzen op specifiek gedragsmomenten waarin die keuze voor het heilzame perspectief wel of niet tot uiting kan komen. In het woord heilzaam zit het woord heel, een perspectief met oog voor het geheel: als we ten diepste kunnen beseffen dat we daadwerkelijk onlosmakelijk verbonden zijn, één lichaam, ieder van ons een kruispunt waarin alle lijnen van ruimte en tijd samenkomen en van waaruit zich het netwerk tot in het oneindige uitstrekt, als we vervuld zijn van het weten dat ‘het andere’ of ‘de ander’ net zo min werkelijk bestaan als een afgescheiden zelf, dan is het leven volgens de leefregels geen volgen van voorschriften, maar expressie van wijsheid.

Ons aangeboren vermogen om open, behoedzaam en liefdevol om te gaan met wat in en om ons leeft, alles wat bestaat, ontwikkelen we bij uitstek op ons kussen. In deze stille en ontspannen roerloosheid kunnen we zowel de neiging leren herkennen van de controlegeest om af te wijzen, vast te houden en af te leiden, almaar iets anders willen en moeten. En net zo kunnen we ons elk moment bevrijden en het meest kostbare dat ons is geschonken zien, ervaren, verwerkelijken – midden in dat willen en moeten, het geregel en de drukte, daar is altijd ook de bron, het roerloos stille, bewuste aanwezig zijn dat zich van moment tot moment ontvouwt, precies zoals het is.

Ons aangeboren vermogen om open, behoedzaam en liefdevol om te gaan met wat in en om ons leeft, alles wat bestaat, ontwikkelen we bij uitstek op ons kussen.

Michel Tillie

is in 1959 in Maastricht geboren. Hij is woonachtig in Utrecht, maar verblijft ook vaak in Zwitserland. Hij heeft in 1998 kennis gemaakt met het Soto Zen-Boeddhisme.

Meer informatie