Dharma-onderwijs
Terug naar lezingen en artikelen
Haast en aandacht gaan niet samen
Deze kop van een krantenartikel uit de Trouw appelleert aan wat we vaak intuïtief aanvoelen, namelijk het belang van rust en de rol die aandacht daarbij speelt.
Het zoeken naar rust is vaak een drijfveer om te gaan mediteren. Maar wat is de rust die we zoeken? Rust is niet louter de afwezigheid van iets. Het is ook een áánwezigheid. Het is misschien de afwezigheid van drukte in ons hoofd maar het is ook de aanwezigheid van een gevoel van vrede en veiligheid. Een thuis voelen in de omgeving waar je bent én een thuis voelen in je handelen, het idee dat je het goede doet en kan doen. Vrede lijkt daarbij een belangrijke rol te spelen, zowel in afwezigheid van drukte als aanwezigheid van verbondenheid.
Het woord vrede komt een aantal keren terug in onze avond recitatie, het lied van de grote barmhartige en ook daarin komt zowel het aspect van afwezigheid als van aanwezigheid naar voren. Hierin wordt vrede achtereenvolgens genoemd:
De ene die boven alle angst uitspringt
het alziend hart dat het wereldse ontstijgt
de ene die de discipline meester is
de ene die het wijsheid zwaard hanteert
de ene die de verlichting van de lotus leeft
de tedere barmhartigheid
Vrede gaat voorbij aan alle angst en ontstijgt het wereldse. Voor mij staat dit voor de bevrijding van alle constructies van de geest. Niet langer gebonden zijn aan wat jij denkt dat andere denken, niet langer een speelbal zijn van je eigen gedachten. Eigenlijk is het de afwezigheid van alles wat het zicht belemmert op wat er werkelijk is. Je bent één met dat wat er zich aandient. Dit resoneert met het begrip “leegte” en meditatie is daarbij onze oefenvorm.
Maar vrede heeft blijkbaar ook met discipline van doen en is de ene die de verlichting van de lotus leeft. Dit duidt niet op passiviteit maar op een richting geven aan je handelen. Voor mij klinkt het als een toewijding aan een manier van leven, een levenswijze die in overeenstemming is met de idee dat er geen onderscheid is tussen lichaam, geest en de wereld. Dit zou je misschien meer met vorm kunnen duiden en onze oefening hiervoor zijn de leefregels. Maar ook gebruiken en rituelen die we delen binnen de traditie kunnen een uiting van vrede zijn want ze zijn een expressie van een ongedeeld bestaan.
Het is voor je rust misschien goed om je hoofd leeg te maken, maar het volgen van je hart is niet minder belangrijk. Het is de afwezigheid van dat wat het zicht belemmerd maar ook de aanwezigheid van dat wat richting geeft. Dat kan zich uiten in kleine gebaren of in grotere inzet. Maar daarin zit telkens wel een verbinding met dit moment en een vertrouwen in dat wat zich daarin zal openbaren.
* * *
Het is de afwezigheid van dat wat het zicht belemmerd maar ook de aanwezigheid van dat wat richting geeft.
